Spierkracht slimmer gebruiken
Een paar nummers terug hadden we het over pedaalkracht en we lieten een fiets zien waarmee je elektriciteit kan opwekken. Helaas! Dat idee moeten we voorgoed uit ons hoofd zetten: met een dynamofiets verknoei je het merendeel van je menskracht en krijg je maar een beetje elektrische energie. Alleen in fitnesscentra, waar we ons lichaam nog enige beweegkracht gunnen, zou een dynamofiets nog wat nut kunnen afwerpen.
Het is het vaker door ons aangehaalde vrij toegankelijke internettijdschrift Lowtech Magazine* waarin wetenschapsjournalist Kris De Decker ons in een glashelder exposé aantoont dat met spierkracht en dan vooral met die van onze benen verrassend veel werkzaamheden en bewerkingen mogelijk worden op basis van fiets-technieken. Maar niet voor het opwekken van elektriciteit! Zelfs de beste dynamofiets verknoeit ruim zeventig (!) procent van onze spierkracht en ook ecologisch brengt hij ons geen winst, omdat de accu’s, onmisbaar voor de energieopslag, zoveel energie kosten om ze te maken, dat we die nooit bij elkaar gefietst krijgen... En dan lezen we een kostelijk artikel over de vele manieren waarop we met onze spierkracht allerlei kleine machines en werktuigen – ook in de land- en tuinbouw! – kunnen aandrijven. Machines en werktuigen die voor tal van kleinschalige ondernemingen van cruciale betekenis kunnen zijn, ook omdat ze zonder grote investeringen en vaak door zelfbouw ingezet kunnen worden.
We noemden al beenkracht die als belangrijkste inbreng van menskracht 3x meer energie oplevert dan armkracht. Met onze benen kunnen we vrijwel continu 75 Watt aan energie leveren. Kris De Decker legt uit op welke manieren en voor welke toepassingen we onze menskracht zonder nadelen en zelfs met voordelen voor onze gezondheid kunnen toepassen.
Technisch gezien kunnen we dynamo en accu met forse energiewinst vervangen door een vliegwiel. Kris noemt onderzoekers in de VS en in India die aantoonden, dat het vliegwiel ons in staat stelt krachten te ontwikkelen tot 2 pk. Dit kan vooral te pas komen voor bewerkingen die heel kort duren en dan veel kracht vragen zoals het persen van een gat, het persen van klei in baksteenvormen, het samendrukken van stro tot een baal, enz. Het vliegwiel stabiliseert en effent tevens de energiestroom, wat heel belangrijk is bij continuprocessen zoals het malen van graan, mixen van vloeistoffen, slijpen, boren, zagen, het verplaatsen van lucht (blaasbalgen voor wanmolens en smidsvuren), het spuiten van verf enz. Geniaal van eenvoud is de fiets, waaraan een vliegwiel direct onder het stuur aan het frame is gemonteerd, aan te drijven door dezelfde ketting, die het achterwiel aandrijft als de fiets niet in de werkstandaard staat.
Tenslotte is er de lier, ook met pedaalkracht aan te drijven. Bij proeven in de VS konden twee personen (één met een pedaallier en één met een ploeg) in één uur 140 m2 dicht met onkruid begroeide grond omploegen. De lier, de pedaalas en de zitting, werden op een slee gemonteerd en kon zo snel overal heen worden verplaatst. Zo kan zonder fossiele brandstoffen worden gewerkt en de zeer lichte werktuigen die de lier kan voortbewegen verdichten niet langer de landbouwgrond die zo kan opleven!
* www.lowtechmagazine.be; Engelstalige versie: www.lowtechmagazine.com