Onderlandhuis nog eens doorgelicht
Een kwart eeuw geleden, in 1983, bouwden we op ons terrein in Boxtel ons eerste onderlandhuis, nu een onderdeel van meerdere half-ondergrondse gebouwen en in gebruik als kantine en bibliotheek. Het vloeroppervlak bedroeg iets meer dan 30 vierkante meter en het hele bouwwerk kostte ons aan materialen circa vierduizend gulden. Aan een kant is het tegen ons bestaande (bovengrondse) houten kantoor aangebouwd en het heeft alleen op de gevelzijde (die een hoek van het gebouwtje vormt) enkele ramen en een dakoverstek.
Die (geringe) kosten hadden te maken met het gebruik van halve boomstammen van larixhout voor het dak en zó uit dezelfde zagerij opgehaalde ongeschaafde planken, die we voor het timmeren van de wanden gekantrecht hebben. Op de halve stammen van het dak, die bijna vijf meter overspanden,legden we underlaymentplaten. Met hetzelfde soort gelijmde platen maakten we ook de bekisting voor de betonnen bak, die als bodem en fundering diende. Staanders van larixhout die op halve meter hoge betonwanden van de fundering rusten, dragen het gebouwtje. Tussen de circa 30 centimeter zand en aardelaag op het dak en de dakplaten hadden we enige lagen polyethyleenfolie van circa 0,2 mm met daartussen gehakselde stro aangebracht. In het (iets schuin aflopende) dak is een dakraam van acrylplaat aangebracht. Het gebouwtje voldoet nog steeds en de later gemaakte constructieberekeningen werden goedgekeurd door de gemeente.
Vijfentwintig jaar later – talloze mensen hebben onze semi-ondergrondse gebouwen bezocht en de belangstelling voor deze manier van bouwen die een enorme energiebesparing en geluidsisolatie oplevert is groter dan ooit – zijn er drie vragen die ons het meest worden gesteld:
1. zouden jullie het nu nog op dezelfde manier hebben gebouwd?
2. wat kost zoiets nu?
3. krijg je wel een bouwvergunning voor zo'n huis?
Onze antwoorden:
We zouden de betonnen bak nu hoger maken, met een circa 10 - 15 cm boven het maaiveld uitstekende rand. De bekisting voor de bak zouden we volgens de circa 15 jaar later door ons bedachte 'paalmethode' maken: niet duurder, wel eenvoudiger en snel een werkdak opleverend (zie onze Werkmap Onderlandhuis).
De kosten zijn, zoals met alles, sterk gestegen. Wie tweedehands bouwmaterialen gebruikt is goedkoop uit (en vaak goed!) en hetzelfde geldt voor het deels onbewerkte hout dat we voor ons eerste gebouwtje gebruikten. Wat toen een gulden kostte, kost nu tenminste een euro, soms nog meer want onze economie kent inflatie. Zelf bouwen kan nog altijd en bespaart kapitalen. Wij schatten de bouwkosten van een onderlandhuis of aardebedekt huis van 100 m2 oppervlak (grond en arbeid niet meegeteld), met inbegrip van isolatie, elektriciteit, sanitair, schoorsteen en aftimmering op 40.000 tot 50.000 euro.
Nog steeds doen gemeenten moeilijk en de zelfbouwer ontloopt zelfs na toestemming niet allerlei extra kosten voor bouwtekeningen, constructieberekeningen en leges. Net als een bungalow kost een onderlandhuis extra grond, maar deze woningen kunnen geschakeld worden, wat een bouwvergunning misschien dichterbij brengt. Wat bij iedere gemeente een positieve beoordeling zou moeten betekenen is dat een goed gesitueerd onderlandhuis een landschap niet ontsiert en zelfs als begroeide heuvel kan verfraaien!