Overzicht
NederlandsEnglishActueel

Beter 1x zien dan 100x horenBouwen, wonenVerwarming, tegelkachelsNonolet, composterenWaterzuivering, wateropvangLand- en tuinbouw, voedingVervoer, gebruik spierkrachtRepareren en gereedschappen



 

Zoeken

Beter 1x zien dan 100x horen

Goed gesmeerd

Of het nu een fietsketting is, een schuifraam, een horloge, een auto of een gordijn(rail): het gaat langer mee als het goed gesmeerd is of wel: goede smering bevordert duurzaamheid. Maar hoe wéét je of iets goed gesmeerd is? En waarmee moet je smeren nu er zoveel middelen in de handel worden gebracht, al of niet verpakt in spuitbussen?

Toen in de jaren vijftig het Amerikaanse wondermiddel van de siliconensmering bekendheid kreeg leek het of daarmee alle smeerproblemen waren opgelost. Toen het middel later in spuitbusvorm op de markt verscheen werd het ook aanbevolen voor het smeren van fietskettingen, maar inmiddels weten de meeste fietsers dat als het om onbeschermde derailleurkettingen gaat je niets aan siliconen hebt zodra het gaat regenen.

Toch kun je veel plezier beleven aan siliconenspray als je met kunststoffen te maken krijgt. Zoals bij kunststofgordijnrails, waar plastic rollertjes over bewegen en die soms hinderlijk stroef gaan. Hetzelfde geldt voor plastic stekkers, die stroef in plastic contrastekkers passen, kunststof lagers enz.: spuit er maar een beetje siliconenspray op en het blijft soepel gaan, zolang er maar geen water bij komt.

Nog even wat fietskettingen betreft: gewone (goede, dunne) smeerolie voor fietsen werkt natuurlijk ook bij kettingen, maar deze zullen (o.a. door snellere slijtage!) onherroepelijk vuile handen geven als je een losgelopen derailleurketting weer om het kettingwiel wil hangen en de zwarte vlekken in broekspijpen gaan er bijna niet meer uit… Vooral voor ligfietsers zou een niet vuil afgevende en na een regenbui toch nog goed gesmeerde en minder snel slijtende ketting een zegen zijn. Waarmee moet je dan smeren? Bram Moens (M-5 ligfietsontwerper en -fabrikant) raadt teflonolie aan, maar dan wel echte (en dus dure, winkelprijs tegen de 20 euro voor een spuitbus). Hij gebruikt al jaren ‘Fin Super’ van de producent van industriële teflonsmeermiddelen ‘Interflon’. Maar dat heeft alleen zin als een nieuwe ketting volledig vetvrij is als dit middel voor het eerst wordt toegepast. Moeilijk, want nieuwe kettingen hebben in de fabriek al een beschermlaagje van olie of vet meegekregen. Wie ‘droge’ teflonsmering bij een (zo goed als) nieuwe ketting wil gaan toepassen moet de ketting dus eerst zorgvuldig ontvetten, en dat kan met aceton of thinner.

smeren van ketting

 

De mensheid kent het gebruik van smeermiddelen al duizenden jaren en de natuurlijke aanwezigheid in sommige gebieden van olie en teer heeft daar aan bijgedragen. De recepten voor wagensmeer zijn zo ongeveer de oudste ‘chemische’ recepten die we kennen en ze komen al voor in de oudste geschriften over de Chinese techniek daterend van enkele duizenden jaren voor Christus. Belangrijk ingrediënt was dierlijk vet en daarvan afgeleide zeep, die de oude Egyptenaren gebruikten bij het verplaatsen van zware steenblokken. Nu nog is zachte zeep nog altijd een ideaal smeermiddel voor houten schuiframen en -deuren, vergelijkbaar met talk (van speksteen) of grafiet, dat prima smeermiddelen zijn voor sloten.
Al eeuwen geleden kenden uurwerkmakers recepten voor het maken van zeer zuivere horlogeolie, op basis van olijfolie. Men liet die ’s-winters bevriezen. Het vloeibaar gebleven deel werd afgezonderd en met een plaatje glanzend lood wekenlang in een afgesloten glas aan zonlicht blootgesteld. De daarna gefilterde olie was glashelder, zeer dun vloeibaar, zuurvrij en werd niet ranzig.

Het toppunt van moderne smeertechniek is bereikt in auto- en vliegtuigmotoren. De motorolie moet blijven smeren onder zeer hoge drukken, bij temperaturen beginnend rond het vriespunt (bij start) tot temperaturen van vele honderden graden Celsius rond kleppen en zuigers. Talloze toevoegingen verhinderen oxydatie, schuimvorming, slijtage en verlies van stabiliteit. Maar hoe goed de moderne motorolie en hoe ‘turbo’ ook uw auto, toch nog maar deze tip van een vakman: vervang onder alle omstandigheden het oliefilter na uiterlijk 10.000 kilometer!

Over smeren gesproken: smeer ook een nieuwe knaldemper en uitlaat door ze vóór montage met een halve liter zonnebloemolie van binnen goed (druipend) vet te maken (goed rond draaien, rest uit laten lekken), monteren en een kilometer of 10 mee rijden (dus goed heet laten worden). Auto ruikt wel een dag naar patates frites, maar uitlaat roest niet meer in jaren!